Nếu những người hâm mộ bóng đá đỉnh cao với 11 người thuần túy, có thể sẽ cảm thấy luật bóng đá 5 người có đôi chút xa lạ. Tuy nhiên đây vẫn là một bộ môn bóng đá được yêu thích trên toàn thế giới. Chủ yếu sự hấp dẫn của nó đến từ việc mọi thứ đều có quy mô nhỏ hơn so với bóng đá truyền thống. Giúp khán giả có thể dễ theo dõi trận đấu với thời lượng ngắn hơn. Đồng thời trải nghiệm được những pha đối đầu trực quan và rõ ràng nhất. Cùng trang Vaoroi TV tìm hiểu nhé!
Phân biệt luật bóng đá 5 người và futsal
Khi nhắc về luật bóng đá 5 người, nhiều khán giả sẽ nghĩ ngay đến futsal, bộ môn bóng đá trong nhà nổi tiếng nhất thế giới. Tuy nhiên cần phải làm rõ một điều rằng futsal chỉ là một nhánh nhỏ của bóng đá 5 người. Nếu nói về futsal, chắc chắn đó là bóng đá 5 người. Nhưng ngược lại khi nói về bóng đá 5 người thì chưa thể khẳng định nó là futsal được.
Sự khác biệt chính là nằm ở địa điểm thi đấu của hai dạng thể thao này. Trong khi futsal chỉ nói về bóng đá trong nhà, các cầu thủ thi đấu trên một sân bóng lát gỗ nằm trong nhà thi đấu hoặc một công trình bất kỳ. Bóng đá 5 người lại đa dạng hơn và nói về một trận bóng đá ở bất cứ loại sân nào, futsal là một trong số đó.
Lịch sử hình thành luật bóng đá 5 người
Bắt đầu những viên gạch nền móng đầu tiên vào năm 1930, luật bóng đá 5 người đã được phát triển trong thời kỳ giải đấu World Cup đầu tiên diễn ra ở Uruguay. Khi đó một người đàn ông đã sáng tạo ra một môn thể thao mà ưu tiên những yếu tố bóng đá không thể làm được.
Cụ thể với một thời lượng ngắn hơn, quy mô nhỏ hơn, số lượng cầu thủ giảm đi nhưng sự hấp dẫn và kịch tính vẫn không hề bị phá bỏ. Môn thể thao mang tên bóng đá 5 người đã được ra đời. Từ đó lan rộng và phổ biến với vô số giải đấu lớn nhỏ khắp thế giới.
Bóng đá 5 người cũng đã được công nhận là một trong những môn thể thao chính thức của Liên đoàn bóng đá thế giới. Tạo điều kiện cho các giải đấu vô địch quốc gia, vô địch lục địa và vô địch thế giới được hình thành. Hiện tại luật bóng đá 5 người vẫn đang từng bước hoàn thiện để tạo nên sân chơi bóng lành mạnh và hấp dẫn nhất.
Những bộ luật bóng đá 5 người sơ khai nhất
Cũng giống như bóng đá thuần túy và truyền thống, luật bóng đá 5 người cũng có những thời kỳ sơ khai đầu tiên của mình. Đa số đều rất khác biệt so với hiện tại, dễ hiểu bởi tiêu chuẩn của thời đại và sự cải tiến để đảm bảo an toàn và các cầu thủ được thi đấu trong trạng thái tốt nhất có thể.
Quy định về cầu thủ
Trước đây số lượng cầu thủ được quy định trên sân sẽ là 6 người mỗi đội thay vì 5 người như thời điểm hiện tại. Thủ môn là người duy nhất được chạm bóng bằng tay trong cả trận đấu. Có thể sử dụng tay không vì điều kiện thời điểm đó chưa đủ tạo ra găng tay chuyên dụng cho thủ môn. Đôi lúc thủ môn có thể tham gia chơi bóng như một hậu vệ ở khu vực ngoài vòng cấm.
Sân bãi và thời lượng thi đấu
>> Xem thêm: Học luật phạt việt vị trong bóng đá tại đây!
Kích thước sân của bóng đá 5 người thời kỳ đầu tiên lớn hơn rất nhiều với 40 mét dài và 20 mét rộng. Tuy nhiên kích thước này đương nhiên vẫn rất nhỏ so với sân bóng đá 11 người bình thường. Đồng thời chất lượng cũng không được đảm bảo và hiện đại vì đa số các trận đấu đều là sân đất ở thời điểm đó.
Mỗi trận đấu của bóng đá 5 người sẽ kéo dài trong 30 phút một hiệp. Con số này đã được giảm đi thành 20 phút ở thời kỳ hiện đại. Dựa trên các yếu tố về kích thước sân, số lượng người chơi và tỷ lệ bàn thắng, các chuyên gia đưa ra con số 20 phút và cảm thấy thời gian này là phù hợp cho một hiệp thi đấu của bóng đá 5 người.
Đá phạt và quyết định của trọng tài
Trong những năm 1930 khi bộ môn này mới ra mắt, luật bóng đá 5 người liên quan đến đá phạt và các quyết định của trọng tài chưa hoàn toàn được thống nhất. Vị trí đá phạt không được quy định nên cầu thủ có thể được tùy ý lựa chọn vị trí thuận lợi và dễ ghi bàn nhất.
Tương tự với đó là trọng tài điều hành trận đấu, vào thời điểm đó gần như chỉ có một hoặc không có trọng tài theo dõi trực tiếp các trận đấu bóng đá 5 người. Do đó quyết định của trọng tài thường không được quá quan tâm và nếu có thì cũng chỉ là các pha phạm lỗi bình thường.
Sửa đổi và hoàn thiện luật bóng đá 5 người
Tính sơ sài của một bộ luật mới được tạo ra của một môn thể thao non trẻ là điều không thể tránh khỏi. Bóng đá 5 người cũng không nằm ngoại lệ khi bộ luật ban đầu của nó có phần quá thiếu thông tin và sự đầy đủ để điều hành các trận đấu mang tính chuyên nghiệp.
Luật bóng đá 5 người đã trải qua rất nhiều giai đoạn sửa đổi và bổ sung, cũng như đổi mới hoàn toàn các yếu tố để trở nên hoàn thiện hơn như ngày hôm nay. Mỗi khi Liên đoàn bóng đá thế giới phát hiện ra một vấn đề phát sinh, một yếu tố sẽ được sửa đổi hoặc loại bỏ để phù hợp với văn hóa bóng đá hiện đại.
Thời kỳ sơ khai (1930-1950)
Những bộ luật đầu tiên của bóng đá 5 người được phát triển vào thời điểm này. Trong đó chỉ quy định về số lượng cầu thủ, kích thước sân và thời gian trận đấu. Luật việt vị, phạt góc và phạm lỗi thời điểm này thậm chí còn chưa tồn tại.
Thế nhưng khi quan sát các trận bóng đá truyền thống với 11 người, các chuyên gia nhận định rằng bóng đá 5 người cũng nên bổ sung các bộ luật tương tự môn thể thao tiền bối của nó. Và khi bóng đá 5 người được phổ biến và rộng rãi thì cũng là lúc các luật cụ thể hơn bắt đầu được thêm vào.
Nhận ra vai trò của thủ môn (1950-1960)
Có thể bạn chưa biết nhưng trong suốt 20 năm phát triển bóng đá 5 người, thủ môn chỉ có thể bắt bằng tay không và không có dụng cụ hỗ trợ nào. Điều đó cũng đã tạo ra nguy cơ để lại di chứng và chấn thương tay của nhiều cầu thủ đảm nhận vị trí trấn giữ khung thành.
Vì thế trong giai đoạn từ 1950-1960, tất cả các giải đấu đều quy định cầu thủ chơi ở vị trí thủ môn phải đeo găng tay chuyên dụng. Tránh các trường hợp bắt bóng bất ngờ dẫn đến tình trạng đau nhức và bong gân. Thậm chí để lại di chứng trên tay nghiêm trọng khi giã từ sự nghiệp bóng đá.
Thay đổi kích thước sân (1960-1970)
Những năm 60 của thế kỷ trước, sân thi đấu của bóng đá với 5 người trên sân đa số đều là sân đất với tiêu chuẩn trung bình thấp. Mặc dù kích thước lớn nhưng mặt sân không được chăm sóc và đảm bảo an toàn để các cầu thủ chạy trên đó lâu dài. Sau này cũng đã có nhiều sự cải tiến vượt trội về vấn đề sân bãi.
Kích thước sân bắt đầu được quy định và phải đáp ứng đủ tiêu chuẩn mới có thể được sử dụng để thi đấu. Mặt sân được chăm sóc kỹ càng như những sân bóng 11 người chuyên nghiệp. Từ giai đoạn này bộ môn bóng đá với 5 người mới thực sự được vươn mình để trở thành môn thể thao chuyên nghiệp.
Thông báo và chia hiệp thi đấu (1970-1980)
Phải mất đến thời gian hơn 10 năm sau khi bóng đá 5 người trở thành môn thể thao chuyên nghiệp, luật bóng đá 5 người đã đề cập đến việc chia hiệp thi đấu và thông báo trong trận đấu mới chính thức được ban hành.
Trong đó toàn bộ trận đấu sẽ được chia thành hai hiệp, mỗi hiệp có thời gian 20 phút không tính các khoảng thời gian bóng bay ra khỏi sân hoặc các cầu thủ ăn mừng bàn thắng. Đến thời điểm này cũng mới xuất hiện thêm các luật về trọng tài thổi còi công nhận bàn thắng hoặc tạm dừng trận đấu trong nhiều tình huống.
Quy định về quyền sở hữu cầu thủ (1980-1990)
Tại thời điểm mà luật chuyển nhượng và thi đấu cho một đội bóng còn chưa được phổ biến, rất nhiều tình trạng cầu thủ đang thi đấu cho một đội đột nhiên ra đi và thi đấu cho đội tuyển khác.
Điều này thúc đẩy luật sở hữu cầu thủ ra đời, khi câu lạc bộ chủ quản sẽ cung cấp hợp đồng sở hữu và hợp tác để cầu thủ xác nhận và ký vào. Cầu thủ đó sẽ thuộc quyền sở hữu của đội bóng trong thời gian đã thống nhất và các hành vi đi đêm hoặc thi đấu cho đội bóng khác mà không phải từ việc cho mượn là hoàn toàn bị nghiêm cấm và sẽ bị xử phạt nếu phát hiện ra.
Giám sát và theo dõi trận đấu tiện lợi (1990-nay)
Luật bóng đá 5 người mới nhất quy định các trận đấu thuộc khuôn khổ các giải đấu chuyên nghiệp và bán chuyên đều phải có máy quay giám sát toàn bộ thời gian trận đấu diễn ra. Máy quay được bố trí ở nhiều góc để thu được những hình ảnh trực quan và giúp khán giả dễ theo dõi trận đấu.
Điều này giúp các kênh truyền hình và nền tảng có thể mua bản quyền và phát sóng các giải đấu bóng đá hấp dẫn cho khán giả. Đồng thời xử lý và làm rõ các tình huống phạm lỗi để trọng tài đưa ra quyết định phù hợp và chính xác nhất.
Cứ như vậy luật bóng đá 5 người đã trải qua quãng thời gian gần 100 năm để có cơ hội phát triển và hoàn thiện được như ngày hôm nay. Bộ luật mới nhất phát hành trong năm 1993 được cho là sự cải tiến hoàn hảo nhất của bộ môn họ hàng với bóng đá này.
Tổng quan luật bóng đá 5 người hiện tại
Bộ luật bóng đá 5 người mới nhất được phát hành bởi Liên đoàn bóng đá quốc tế và Liên đoàn bóng đá thế giới trong năm 1993. Được sửa đổi và bổ sung một vài chi tiết nhỏ để chính thức hoàn thiện vào năm 1998. Đến nay bộ luật này vẫn được sử dụng rộng rãi ở mọi giải đấu bóng đá 5 người trên toàn thế giới.
Quy định về sân thi đấu
Sân bóng tiêu chuẩn của bóng đá 5 người sẽ có kích thước từ 25-42m chiều dài và 15-25m chiều rộng. Kích thước này áp dụng cho tất cả các bộ môn biến thể từ bóng đá 5 người như bóng đá trên sân cỏ hay bóng đá trong nhà.
Đối với bóng đá ngoài trời, sân thi đấu phải được trải bằng loại cỏ tự nhiên hoặc nhân tạo đảm bảo sự an toàn của các cầu thủ khi chạy nhảy và thi đấu trên sân. Còn bóng đá trong nhà sẽ dùng mặt sân lát gỗ hoặc phủ chất liệu. Mặt sân bê tông hoặc tráng bằng nhựa đường hoàn toàn bị cấm sử dụng.
Bóng thi đấu
Bóng được sử dụng trong luật bóng đá 5 người sẽ khác hoàn toàn so với bóng thi đấu của bóng đá 11 người. Chất liệu vỏ ngoài nên được làm bằng da để tạo nên độ đàn hồi phù hợp. Quá dày sẽ khiến bóng trở nên nặng và cứng cùng lực đàn hồi cao, quá mỏng lại khiến bóng không thể bay với quỹ đạo như ý muốn.
Tuyệt đối không sử dụng bóng có các chất liệu có thể gây nguy hiểm cho cầu thủ nếu như sút trúng các bộ phận trên cơ thể. Trọng tài bắt chính là người duy nhất có quyền thay đổi bóng trong trận đấu.
Số lượng cầu thủ
Tất cả các trận đấu đều cần phải có hai đội tham dự, mỗi đội bao gồm 5 cầu thủ trong đó có 1 thủ môn. Tất cả đã được tính toán một cách hợp lý dựa trên kích thước sân và mật độ di chuyển trung bình của các cầu thủ trên sân bóng.
Có tất cả 7 cầu thủ dự bị có thể thay thế trong thời gian thi đấu của mỗi đội bóng. Số lần thay thế cầu thủ là không giới hạn và có thể thực hiện khi bóng đang ở trong sân hoặc ngoài sân. Thủ môn cũng có thể được thay thế bởi thủ môn dự bị và điều đặc biệt là cầu thủ được thay ra ngoài vẫn có thể quay trở lại sân. Điều này gần như không tồn tại trong luật bóng đá sân 11 người.
Vi phạm và xử phạt
Các hình thức vi phạm và xử phạt sẽ được phân biệt riêng để cầu thủ dễ dàng phân biệt và khán giả xác định được các tình huống trong trận đấu.
- Các quy định về ném biên và phạt góc có phần tương tự trong bóng đá. Khi bóng ra ngoài đường biên dọc sẽ tiến hành ném biên. Bóng ra ngoài đường biên ngang thì thực hiện cú đá phạt góc, các cú ném biên và đá phạt thuộc sở hữu của đội nào sẽ được quyết định bởi trọng tài.
- Đá phạt trực tiếp là khi cầu thủ thực hiện đá phạt ở vị trí phạm lỗi trước đó của đối thủ. Đá phạt đền sẽ được thực hiện khi cầu thủ đối phương phạm lỗi trong vòng cấm, thay vì là 11 mét trong bóng đá truyền thống, đá phạt trong bóng đá 5 người sẽ được thực hiện ở khoảng cách 6 mét so với khung thành.
- Cầu thủ sẽ bị phạt thẻ nếu vi phạm các lỗi với cầu thủ khác trên sân và trọng tài. Các lỗi bao gồm phạm lỗi cơ bản với cầu thủ khác, va chạm mạnh nguy hiểm, gây gổ với đối phương, phản đối quyết định của trọng tài. Tùy vào mức độ nghiêm trọng có thể bị phạt thẻ vàng hoặc thẻ đỏ rời sân.
Trang phục thi đấu
Cũng giống như bóng đá truyền thống, luật bóng đá 5 người quy định các cầu thủ phải có đủ trang phục và trang bị thi đấu chuyên dụng mới có quyền tham gia thi đấu. Trang phục bao gồm quần áo đấu của đội bóng, tất dài cùng giày thi đấu, một số trường hợp cần có thêm bọc ống quyển.
Áo thi đấu của một cầu thủ phải mang đúng tên của cầu thủ đó khi thi đấu. Số áo của các cầu thủ phải khác nhau hoàn toàn trong đội hình ra sân. Khi thủ môn bị thay thế hoặc bị phạt rời sân, cầu thủ đảm nhận vị trí thủ môn mới phải mặc áo thủ môn mà họ đã đăng ký để dễ dàng phân biệt trong trận đấu.
Trong một trận đấu giữa hai đội bóng, nếu áo thi đấu của hai đội có màu sắc khá tương đồng với nhau, đội chủ nhà sẽ được giữ nguyên màu áo còn đội khách phải thay đổi sang màu áo khác để không tạo ra sự nhầm lẫn và khó theo dõi trận đấu.
Kết luận
Luật bóng đá 5 người đã được cải tiến nhiều lần và lắng nghe ý kiến của cộng đồng người chơi và khán giả, thay đổi sao cho phù hợp và trở nên hoàn thiện nhất. Nếu bạn có ý định tham gia trải nghiệm bộ môn bóng đá 5 người hấp dẫn này, hãy tìm hiểu qua luật chơi để nắm được các quy tắc trước khi ra sân nhé.
